De scherven van Rutte’s gebroken vaasje liggen in de IJmond

Home sweet home

In de gemeenten rondom Tata Steel, beter bekend als de IJmond, werd de PVV vorig jaar de grootste. De partij groeide in Beverwijk en Velsen van 13% naar 30%. Met nieuwe verkiezingen voor de deur nam ik voor Nieuwe Revu poolshoogte: ‘Dat mooie vaasje heeft Rutte mooi uit zijn klauwen laten klappen’. 

Onder de rook van de Hoogovens groeide ik op. De Oranjebuurt in Beverwijk werd door bewoners in de jaren ‘80 en ‘90 liefkozend een ‘echte volkswijk’ genoemd, maar toch zit er weinig romantiek in bosjes vol heroïnenaalden en gebruikte condooms. Van de zandbak in de lokale speeltuin kregen we wormpjes: kale kerels in bomberjacks lieten er hun pitbulls - steevast Diesel of Terror genaamd - in schijten. 

Op de ene hoek zat een motorclub, op de andere een Turks koffiehuis. De één rook naar schraal bier, de ander naar eau de cologne maar beide herenclubs klaagden vol heilige verontwaardiging over ‘stigmatisering’ van hun nachtelijke activiteiten. 

Het was ook gezellig: buurvrouwen zaten kletsend in de voortuin - inclusief zelfgemaakte kinreflectors gemaakt van karton en aluminiumfolie - met grote bussen tabak van de ALDI en een sigarettenmaker. Ze hielden de boel (en elkaar) in het snotje. Een auto hadden we niet: te duur. Laat staan buitenlandse vakanties, dus zomers brachten we door op het strand. Soms was er een straatbarbecue. 

Een steenworp verderop - letterlijk aan de overkant van het spoor -  ligt Velsen-Noord, ook wel de ‘anus van Beverwijk’ genoemd. Het dorp hoort bij gemeente Velsen, maar is gescheiden van de andere dorpen (zoals het rijkere Velsen-Zuid en ‘Santpeurt-Neurt’) door het Noordzeekanaal. Volgens veel IJmonders ‘wil je er niet dood gevonden worden’. 

De lokale wijsheid dat ‘wijkers zeikerds’ zijn klopt, want in de praktijk viel het best mee. Waar in de jaren ‘80 en ‘90 veel hoekjes van Beverwijk en Velsen-Noord bekend stonden als 'gribusbuurt', kwam daar rond de eeuwwisseling verandering in. Er kwamen - net als op zoveel plaatsen in Nederland - nieuwbouwwijken aan de randen om hoogopgeleiden en middenklassegezinnen te behouden, en in de oudere kern kwamen koopwoningen tussen de sociale huur portiekflats. 

Het viel best mee. 

Als ik nu door de wijken loop waar ik de eerste vijfentwintig jaar van mijn leven woonde, zie ik een revival. En dan vooral het minder gezellige deel: onkruid schiet omhoog uit de stoeptegels, er liggen weer motoronderdelen in voortuintjes en er zwerft veel afval op straat. Woonwijken kampten al met grafietregens van Tata Steel maar een deel van Beverwijk bleek onlangs op een ondergrondse gifbel te zitten. In buurten waar je als 10-jarige tot na het donker buiten speelde, stop je nu na 10 uur ‘s avonds je sleutels tussen de vingers. Bewoners kampen met armoede, werkloosheid, (geestelijke) gezondheidsproblemen, overgewicht en drugsgerelateerde overlast. 

De nooduitgang is dichtgemetseld: ik kon vroeger gaan studeren, mijn neefjes en nichtjes wonen nog thuis en werken. Studeren is duur, maar een woning krijgen met een lager- of middeninkomen kan ook niet. 

Enfin, als er érgens een sociaal-democratische oase van potentiële volksverheffing en electorale ruwe kansenparels liggen te smeken om een poetsbeurt dan is het wel in Beverwijk en Velsen-Noord. GroenLinks-PvdA sorteert in ieder geval al voor op een electorale tweestrijd tussen links en rechts door steevast te refereren aan het ‘kabinet Wilders-Yesilgoz’.

Dat wordt een flinke campagnekluif rondom Tata Steel, waar de PVV vorig jaar de meeste stemmen ophaalde. In Beverwijk groeide de partij van ongeveer 13,5% naar ruim 30% en in Velsen-Noord lag het bij stembureaus zelfs rond de 43%. In 2019, tijdens de Provinciale Verkiezingen, spreidde de Uil van Minerva haar vleugels boven de IJmond: Forum voor Democratie haalde ruim 20% van de stemmen in Beverwijk en Velsen (6% hoger dan het landelijke gemiddelde). 

Wonen hier, zoals Volkskrant-columnist en Correspondent scribent Sander Schimmelpenninck beweert ‘mensen die geen of slecht betaald werk hebben en rancuneus zijn omdat ze moeilijk rondkomen’ of vanuit ‘verveling en decadentie’ radicaal-rechts stemmen? 

Of ligt de decadentie bij de academische kosmopolieten? De gegoede burgerij die het zich kan veroorloven om - bij verzekering van fressen - volop het moraalorgel te gaan?

Old school Velsen Noord