Hoe Volkskrant zich schaamteloos voor Sahla-karretje liet spannen
BBB en VVD = rechts en moeten dus kapot
Vorige week diende in rechtbank Haarlem een door ex-terroriste Soumaya Sahla aangespannen zaak tegen voormalig VVD-Kamerlid Martijn Bolkestein. De neef van wijlen coryfee Frits Bolkestein verklaarde in 2023 tegenover HP/De Tijd dat Sahla 85.000 euro van zijn dementerende oom Frits had ‘ontfutseld’. Mocht hij dit zeggen, of was het smaad? De Volkskrant wachtte het oordeel van de rechter niet af: Sahla is volgens de krant door zowel de VVD als BBB voor de bus gegooid.
Het is wel vaker op deze Substack voorbijgekomen: mijn voorliefde voor ritselaartjes. Hate the game, not the player. Het enige wat ik kon denken bij het zien van de Volkskrant-kop “Toen het BBB en VVD publicitair beter uitkwam, moest Soumaya Sahla het veld ruimen”, was: ‘Well played, Sahla. Well played’.
Want laat ik – in tegenstelling tot de Volkskrant – mezelf hier niet presenteren als iemand die volledig blanco hierin staat.
Ton F. van Dijk publiceerde in 2023 een artikel over hoe de voormalige en veroordeelde Hofstadgroep-terroriste steeds een handdruk verwijderd leek te zijn van de macht. Hij onthulde dat zij ongevraagd werkzaam was als 'adviseur' bij de BoerBurgerBeweging (BBB) en in nauw contact stond met oud-militair en destijds actief BBB-lid Roy de Ruiter, voor wiens bedrijf zij werkt. Ook liet de familie van Frits Bolkestein weten dat ze 85.000 euro had 'ontfutseld' van de hoogbejaarde en dementerende oud-VVD-leider. De VVD zegde naar aanleiding van het artikel haar partijlidmaatschap per direct op.
Na dit artikel schreef ik - op deze site - een artikel over de modus operandi van Soumaya Sahla. Eentje waarin zij zichzelf structureel groter presenteert dan haar formele rollen rechtvaardigen (voor zover die überhaupt bestaan). Zo wordt zij in diverse media gepositioneerd als 'tafelvoorzitter' of lid van een 'denktank' van de VVD, terwijl zij feitelijk slechts deelnam aan een intern ledenplatform.
Zelf heb ik jarenlang gewerkt voor de grote-mensen-denktank van de VVD, de Teldersstichting, en dat is gewoon een voltijds betaalde baan. Daarnaast was ik - voor mijn tweede leven als journalist begon - actief als secretaris van de VVD-defensiecommissie, dus heb een redelijk beeld van hoe zulke ledenplatforms functioneren en welke invloed ze wel (en vooral: niet) hebben.
Ook claimt Sahla dat ze geld nodig had om te promoveren, terwijl posities als buitenpromovendus helemaal geen geld kosten. Daarnaast mag je van een grown-ass woman van tegen de veertig toch wel verwachten dat die zelfstandig kan voorzien in haar eigen 'leef- en huurgeld', maar dat terzijde. Overigens heeft ze haar promotietraject - waar al dat geld van wijlen Frits Bolkestein zo hard voor nodig was - ondertussen alweer afgebroken.
Ondanks dat ze zichzelf al jaren presenteert als academica slash deradicaliseringsdeskundige en sinds het overlijden van Frits Bolkestein zelfs als 'intellectueel erfgenaam', heeft zij geen peer reviewed wetenschappelijke publicaties of vakinhoudelijk artikelen op basis waarvan we haar (naar eigen zeggen) intellectuele reflectie van Bolkestein in kunnen terugzien. Mijn conclusie destijds: ‘Ze omgaf zich met grote namen, mensen met belangrijke titels en verhulde zo haar professionele persona in de meritus van ánderen waardoor mensen steevast verzaakten basale zaken en beweringen te checken.'
Volkskrant enters the chat
Deze week ging niet alleen het checken van basale zaken en beweringen goed mis, maar werd volop opportunistisch gespeeld met de interpretatie ervan.
Zo diende vorige week de eerdergenoemde rechtszaak in Haarlem: had Martijn Bolkestein in HP/De Tijd mogen spreken van het 'ontfutselen' van geld van zijn dementerende oom Frits Bolkestein door Sahla?
Waar HP/De Tijd in het rechtbankverslag meer zakelijk focust op de juridische rechtvaardiging rondom de uitspraken van Martijn Bolkestein kiest de Volkskrant voor een verhalende insteek. Sahla draagt een 'roze broekpak', spreekt over de intellectuele erfenis en hoe ze door Frits Bolkestein gezien werd als ‘kleindochter’. De Volkskrant presenteert Sahla hier niet alleen als juridisch subject maar als moreel geladen figuur. Iemand die miskenning ervaart, herstel zoekt en in een tragisch conflict verwikkeld raakt, met emo-omschrijvingen zoals "Shakespeareaanse brij", "in troebel vaarwater", "stergetuige: Van Dale".
Boodschap: de waarheid is troebel maar Sahla is moreel beschadigd, ongeacht de juridische uitkomst.
Het bleek een vooraankondiging van het huzarenstukje van Volkskrant-journalist Michael Persson, die op de dag van de rechtszaak met deze klapper kwam:
Want inderdaad, volgens de Volkskrant is de schade al gedaan. Haar geloofwaardigheid is aangetast: 'Op de achtergrond speelt meer (...) een reconstructie.'
Het artikel is hallucinant.
Volgens de reconstructie van Michael Persson lieten zowel de VVD als de BBB Soumaya Sahla na publicatie van een kritisch HP/De Tijd-artikel vallen (waarover later meer). Dit deden ze ondanks haar langdurige betrokkenheid bij politieke netwerken en advieswerk (waarover later meer).
De Volkskrant schetst Sahla als slachtoffer van politieke opportuniteit: haar pogingen om - via Roy de Ruiter - inhoudelijk bij te dragen aan een mogelijk zakenkabinet waarin de BBB deelneemt, worden na publicatie plots ontkend terwijl bewijs uit app-verkeer wijst op actieve communicatie met BBB-beleidsmedewerker Alexander Hendriks.
Tegelijk wordt haar persoonlijke relatie met Frits Bolkestein en diens financiële steun geïnterpreteerd als aanleiding voor politieke beschadiging. Het artikel suggereert dat afkomst, verleden en reputatie hebben geleid tot institutionele uitsluiting, ondanks eerdere acceptatie. Met een emotionele afsluiter: "Zo kent ze haar plek weer."
Hoe is het in ‘s hémelsnaam mogelijk dat twee verschillende redacties - HP/De Tijd en de Volkskrant - die grotendeels toegang hebben tot hetzelfde feitenmateriaal tot twee totaal tegenovergestelde interpretaties komen? Zo komt in het HP/De Tijd-artikel Sahla naar voren als opportunist die mogelijk (financieel) misbruik maakte van kwetsbare mensen binnen haar netwerk. Volgens de Volkskrant is ze juist het slachtoffer van institutionele uitsluiting, en als allochtone vrouw door rechtse partijen gemarginaliseerd.
Mijn feiten zijn niet jouw feiten vriend
De twee artikelen baseren zich dan wel ongeveer op hetzelfde feitenmateriaal, maar de omgang met deze feiten verschilt als dag en nacht. Laten we beginnen met waar de twee redacties het wél over eens zijn:
Oud-militair Roy de Ruiter was destijds actief lid voor de BBB. Enkele actieve BBB-leden hadden het idee opgevat voor een zakenkabinet dat ze graag aan de partijleiding wilden presenteren, maar hadden daarbij bedacht dat het aandragen van namen voor zo’n kabinet handig zou zijn.
Op verzoek van BBB-lid Roy de Ruiter (die zichzelf omschrijft als 'adviseur') zette Soumaya Sahla haar netwerk in en polste vervolgens tv-psycholoog en voormalig-boekenclub-buddy Esther van Fenema. Persson framet dit overigens in zijn artikel en tweets als iets dat 'zou zijn gebeurd', maar het feit wordt in het HP/De Tijd-artikel bevestigd door zowel De Ruiter zelf, als Van Fenema.
Ook was er een meeting met een beleidsmedewerker van de BBB, Alexander Hendriks. Uit app-verkeer blijkt dat hij het een 'topmeeting' vond en Sahla vroeg om het nummer van Gijs Tuinman (volgens mij heeft Roy de Ruiter het telefoonnummer van zijn oude dienstmaat zelf ook wel in de klapper staan, maar vooruit).
Caroline van der Plas en Henk Vermeer waren niet op de hoogte dat Roy de Ruiter zijn medewerkster Soumaya Sahla op pad had gestuurd om mensen te polsen voor een BBB-idee van een zakenkabinet dat (zo blijkt uit de verklaringen van De Ruiter aan HP/De Tijd) sowieso nog gepresenteerd moest worden aan de BBB-top. Zowel HP/De Tijd als de Volkskrant zijn het erover eens dat Henk Vermeer en Caroline van der Plas niet direct in contact stonden met Soumaya Sahla.
Wederom: hoe is het dan toch mogelijk dat ze tot twee diametraal andere verhalen komen? My 2 cents: kwestie van bronnenselectie en weging.
Waar het HP/De Tijd-artikel uit 2023 bouwt op interviews met alle partijen (inclusief uitgebreide wederhoor), leunt de Volkskrant nadrukkelijk op materiaal dat door Sahla en De Ruiter is aangeleverd. Hierdoor ontstaat een asymmetrische afhankelijkheid van bronnen: wie je immers als je primaire bron kiest, bepaalt ook deels het narratief.
In het Volkskrant-artikel is daarom volop sprake van narratieve selectiviteit.
Een daarvan is het downplayen van de ernst van Sahla's oorspronkelijke veroordeling, iets waar NRC zich overigens eerder ook al schuldig aan maakte. Zo wordt haar verleden bij de Hofstadgroep tussen neus en lippen door vermeld ("ooit veroordeeld tot 3 jaar cel wegens lidmaatschap van een terroristische organisatie"), terwijl juist de rechter expliciet haar meeloper-verweer verwierp (in 2006, later bekrachtigd in hoger beroep). Ze was niet ‘slechts aanwezig’ in de Hofstadgroep maar oefende met vuurwapens en had een doorgeladen vuurwapen in haar bezit in de context van een gewelddadige intentie. De nadruk in het artikel ligt hierdoor volledig op rehabilitatie (iets wat Persson ook erkent).
Desalniettemin: misschien niet haar verleden per se, maar haar omgang met het verleden is wel degelijk relevant, aangezien ze zichzelf dankzij die veroordeling (wederom) ziet als slachtoffer en het vonnis steevast presenteert als 'gerechtelijke dwaling'. Als een bron zich nadrukkelijk twee keer positioneert als slachtoffer van Groot Onrecht™, zouden de journalistieke Spidey Senses moeten gaan tingelen.
Niet bij de Volkskrant, kennelijk.
Alles past, zelfs als het niet past
In plaats van afwijkende verklaringen journalistiek te toetsen, kiest de Volkskrant voor wat bekend staat als frame-locking: elke tegenspraak wordt gezien als bevestiging van het eigen narratief, niet als aanleiding tot heroverweging.
Informatie die BBB, bij monde van Henk Vermeer, aanlevert wordt maar selectief geaccepteerd of juist gezien als bewijs van kwade intenties. De Volkskrant past formeel wel wederhoor toe bij BBB maar minimaliseert vervolgens hun verklaringen (door ironie, herhaling of selectieve positionering) en neemt functiebeschrijvingen van Sahla's netwerk klakkeloos over zonder ze op waarde te schatten.
Zo wordt BBB-beleidsmedewerker Hendriks - let wel: toen dit speelde was de partij nog een eenmansfractie - ineens 'Hoofd Strategie en Integraal Beleid' genoemd. Een titel die nergens op geen enkele BBB-website terug te vinden is, noch op de LinkedIn van Hendriks zelf: daar staat 'senior beleidsmedewerker'.
Wat was zijn functietitel en waren zijn werkzaamheden destijds bij BBB precies? Vermeer laat desgevraagd weten: “Senior beleidsmedewerker. We hadden maar 1 Kamerlid (Caroline van der Plas - red.) en een klein team. Om hem te stimuleren als talent werd hij intern coördinator, maar dat gaat over politiek beleid en het adviseren van het kamerlid”.
Beleidsmedewerkers van fracties gaan sowieso niet over de kandidaten in een partij en dat was in dit geval helemaal uit den boze: “Hij had geen positie in besluitvorming rond mensen op de lijst of bewindspersonen en vaststelling programma. Dat kon ook helemaal niet omdat hij zelf kandidaat was voor de Tweede Kamer’”, aldus Vermeer.
Vermeer ontkent bij herhaling in het Volkskrant-artikel dat Sahla in de officiële partijlijn zat:
"Zij (Sahla) handelde zonder medeweten van de BBB."
"Er is nooit contact geweest tussen Sahla en de BBB."
"Wij hebben Gijs Tuinman (huidig staatssecretaris van Defensie - red.) zelf gescout."
"Ik kende haar niet."
"Ik kende haar alleen uit de krant."
In het Volkskrant-artikel gebruikt Persson de app-quote van beleidsmedewerker Alexander Hendriks ("Topmeeting, bedankt voor de hulp!") om te suggereren dat Sahla inhoudelijk met de BBB samenwerkte maar al wat het feitelijk bewijst, is dat Sahla een bijeenkomst heeft gecoördineerd met de BBB-beleidsmedewerker - eentje waar ridders Roy de Ruiter en Gijs Tuinman bij aanwezig waren.
De BBB-beleidsmedewerker vroeg Sahla om het nummer van Tuinman en liet weten dat Caroline van der Plas 'enthousiast' was. Nergens wordt aangetoond dat de BBB-beleidsmedewerker aan Van der Plas heeft verteld dat het telefoonnummer van Tuinman via Sahla kwam. Of dat Van der Plas überhaupt wist van Sahla's rol in die keten. Toch gebruikt de Volkskrant deze informatielijn om de stelling van BBB (‘ze handelde zonder ons medeweten’) te problematiseren. Opvallend: Tuinmans versie over zijn entree bij de BBB is nergens terug te vinden.
Minstens zo in het oog springend: Persson opende in een Twitterdraadje de persoonlijke aanval op HP/De Tijd-journalist Ton F. van Dijk en beschuldigde hem van opzettelijke 'omissies' en 'verzwegen contact' met de BBB. Zo blijkt uit een appje (wederom uit de screenshot-collectie van Roy de Ruiter) dat Henk Vermeer begin september 2023 (dus 1,5 maand voor de HP/De Tijd-publicatie) al contact had gehad met journalist Van Dijk.
Misschien ligt het aan mij, maar als ik tips krijg dat een voormalig terroriste namens een politieke partij mensen benadert voor een plek in een zelfbedacht zakenkabinet, zal het benaderen van de betreffende partijleiding met de vraag 'Weten jullie dit, en wat vinden jullie hiervan?' mijn eerste stap zijn. Als deze partijleiding daar vervolgens zegt niets vanaf te weten, is het volgens mij journalistiek gezien alleen maar netjes om daar vervolgens in vertrouwen over te spreken: jij wilt als journalist geen slapende honden wakker maken en verder met je onderzoek, en zij willen als partijleiding voorkomen actieve leden te beschadigen door - op basis van enkele eerste onderzoeksresultaten van een journalist - voorbarig over te gaan tot actie.
Toch wordt het door Persson geframed als 'overleg'. Kortom: alsof ze wekenlang smiespelend zaten te konkelfoezen in een duister hoekje.
Terwijl het toch echt Persson zelf is die fungeert als doorgeefluik in plaats van objectieve observant. Zo is er een duidelijke asymmetrie in geloofstoekenning: de rol die Sahla en De Ruiter aan een beleidsmedewerker toedichten wordt (ook op social media) herhaald: het is een hoofd strategie en integraal beleid. De verklaring van Vermeer ('beleidsmedewerker in kleine fractie') wordt als opportunistisch downplayen weergegeven. De rol die Sahla zichzelf toedicht in de VVD ('denktank') wordt klakkeloos overgenomen, de verklaring van de VVD dat ze nooit een formele rol heeft gehad of in dienst is geweest, wordt daarentegen geïnterpreteerd als het bewijs dat ze haar laten vallen.
Zeker, je moet als journalist rekening houden met het scenario dat BBB alles wil downplayen. Ze hebben daar aantoonbaar belang bij. Tegelijkertijd kun je niet - zeker gelet op het aantoonbare patroon van Sahla om zichzelf invloedrijker en belangrijker voor te doen dan ze daadwerkelijk is - het tegenovergestelde scenario en aantoonbare belang negeren.
Hier komt de aap uit de mouw: de Volkskrant en Sahla delen een belang.
Gedeelde belangen met bronnen (ai)
Want zowel Sahla als de Volkskrant hebben direct belang bij een uitvergroting van haar politieke betekenis, ook al verschilt het motief. Sahla wil namelijk haar rol zo belangwekkend mogelijk houden om zo haar positie te legitimeren. Hoe groter haar rol, des te schrijnender de publieke afrekening: dat verhoogt ook haar geloofwaardigheid inzake de rechtszaak waarin ze een schadeclaim van 20.000 euro heeft neergelegd. De Volkskrant is gebaat bij het frame van institutionele uitsluiting en politieke (vooral rechtse) hypocrisie. Hoe prominenter haar positie, des te sterker het frame: 'zo gaan rechtse partijen met vrouwen van kleur en ex-moslimradicalen om'.
Zonder zichtbare betrokkenheid is er namelijk geen verhaal.
De Volkskrant heeft Sahla nodig als waarschuwend postergirl van rechts opportunisme naar allochtone vrouwen - en Sahla heeft de Volkskrant nodig om haar eigen netwerk, invloed en impact wederom groter te doen lijken dan het daadwerkelijk is.
Dat Persson niet het scherpste mes in de keukenlade is, blijkt wel uit de haast kinderlijke verbazing die hij niet onder stoelen of banken steekt: ‘Het lijkt wel alsof mensen haar niet meer kennen zodra ze ernaar worden gevraagd' en 'contacten worden ontkend, gedeelde geschiedenissen gebagatelliseerd'. Hij framet dit als strategisch vergeten, als symptoom van maatschappelijke uitsluiting - maar wat als het downplayen van de contacten juist een correctie is op hoe groot Sahla zichzelf probeert te maken?
Ze presenteert zichzelf immers als VVD-adviseur en onderdeel van een denktank, maar was enkel lid van een ledenplatform. Ze presenteert zichzelf als iemand die kandidaten scout voor een zakenkabinet, maar had slechts contact met een beleidsmedewerker - wat geen bewijs is dat ze de partijtop informeerde of adviseerde.
Ze presenteert zich als promovenda die het geld van Frits Bolkestein nodig had voor de promotieplek, terwijl er geen formele aanstelling, begeleidingscontract of academische output bekend is. Wél bekend is dat het geld opgegaan is aan 'huur- en leefgeld' en dat het promotietraject is gestopt.
Ze presenteert zich als ‘intellectueel erfgenaam’ van wijlen Frits Bolkenstein, terwijl er geen zichtbaar werk (publicaties, boeken, series lezingen) is waarmee ze die geclaimde erfenis invult of uitdraagt. Ze wordt neergezet als iemand die aanwezig is bij VN- en NAVO-bijeenkomsten, zonder duidelijk te maken op welke uitnodiging, in welke hoedanigheid en in welke inhoudelijke rol.
Ze claimt in de rechtszaal wederom dat Leidse hoogleraar Afshin Ellian haar eerder een promotieplek had aangeboden, iets wat diverse Leidse bronnen ontkennen.
De Volkskrant toetst nergens serieus de claims van Sahla en waar dat wél gebeurt, wordt de ontkenning van anderen niet gewogen maar direct geframed als bewijs van politieke schaamte of afrekening. Zo ontstaat geen reconstructie maar een spiegelpaleis waarin alles past zolang het in het gekozen frame valt. Dat mechanisme is menselijk: we zoeken bevestiging, zeker als het verhaal maatschappelijk resoneert. Maar juist van journalisten mag worden verwacht dat zij boven die reflex uitstijgen. Niet door te kiezen wie geloofd wordt maar door te toetsen wat klopt.
Als dat ontbreekt, blijft onder de streep slechts emotie overeind — maar geen bewijs.
Deze artikelen zijn gratis te lezen, maar niet gratis te maken. Steun mijn werk en schrijf je in, deel het artikel of overweeg een betalend lidmaatschap. Een eenmalige donatie is uiteraard ook mogelijk!
Was het wijlen Martin van Amerongen (VN) niet, die zei: ,,Je moet een goed verhaal niet doodchecken''? Dat mag wel op een tegeltje in de Volkskrantburelen. Overigens: compliment
voor het uitputtende onderzoek.